Iedereen lijkt het erover eens te zijn. Het sociaal domein kan niet meer zonder ervaringsdeskundigen. De waarde van kennis over het eigen herstel wordt erkend en omarmd op alle niveaus: van cliënten en hulpverleners tot aan gemeenten en zorgverzekeraars. Zorgaanbieders zijn druk bezig met het positioneren van ervaringsdeskundigen binnen hun organisaties. Kennis wordt gedeeld en successen worden gevierd. Wat een mooie beweging!
Laatst mocht ik bij Howie the Harp in Arnhem certificaten overhandigen aan een groep afgestudeerde ervaringsdeskundigen. Wat een mooie verhalen en toekomstperspectieven werden er gedeeld. In mijn speech gaf ik hen een gejatte quote van Coldplay mee die ik veel vaker heb gebruikt om collega ervaringsdeskundigen een hart onder de riem te steken: “Nobody said it was easy”, maar hou vol, het is het waard. Even daarvoor had ik ze verteld dat zij nu een arbeidsmarkt instappen waar zij met open armen verwelkomd worden, maar waar organisaties en collega’s nog niet altijd goed weten wat zij met deze “nieuwe superheroes” aan het front aan moeten! Er zullen heel veel goede intenties en hoge verwachtingen zijn, maar of iedereen nou even goed weet wat je nou precies komt doen als ervaringsdeskundige? Maar laat je niet ontmoedigen. Pionier. Pas je aan. Inspireer. Geef hoop. Laat jezelf zien. Je vindt uiteindelijk je plek in dat veranderende systeem, die organisatie.
Nog veel vragen
De laatste tijd vraag ik vaak door wanneer ik mensen bij organisaties spreek die zich bezighouden met ervaringsdeskundigheid. Hoe hebben jullie de implementatie en positionering van ervaringsdeskundigheid aangepakt? Waar staan jullie nu? Zoals al eerder gezegd, overal zijn de ambities en intenties fantastisch. Mijn nieuwsgierigheid zorgt dan soms voor wat ongemak op de gezichten van mijn gesprekspartners. Het lijkt erop dat de meeste organisaties, inclusief de organisaties die al jaren met ervaringsdeskundigen werken, nog niet altijd een antwoord klaar hebben op de vragen die op hen afkomen in de praktijk. Het valt mij op dat veel van deze vragen gaan over inpassing van ervaringsdeskundigheid in het “systeem” van de organisatie. In welke functieschaal moeten ervaringsdeskundigen terecht komen? Hoe zal het gaan met ons ziekteverzuim? Is ervaringsdeskundigheid nou een functie, of is het een competentie die je als begeleider kan ontwikkelen? Hoe moet ondersteuning en deskundigheidsbevordering georganiseerd worden? Wat is nou concreet de taak van de ervaringsdeskundige v.s de begeleider? Welke opleiding en welk niveau moet een ervaringsdeskundige hebben? En nog zoveel meer van dit soort vragen.
Inbedding Ervaringsdeskundigheid
Ik word er hoopvol van omdat deze vragen aangeven dat er wordt nagedacht en onderzocht. Dit soort vragen moeten gesteld worden om het te kunnen plaatsen, kwantificeren en kwalificeren. Er moet een hokje omheen, beleid op gemaakt worden zodat wij het er allemaal over eens zijn. Of niet. Zo werkt het nou eenmaal. De antwoorden liggen echter niet op de plank. Het inbedden van ervaringsdeskundigheid raakt organisaties in hun kern. Het oprecht omarmen van ervaringskennis betekent dat organisaties anders gaan denken en redeneren. Iedereen, van de cliënt tot aan de raad van toezicht zal dit merken. Er komt ruimte voor ervaringskennis, de stigma’s worden kleiner, de “wanden van de hokjes” worden lager zodat we elkaar beter kunnen zien. En dit zal gaan schuren. Het zal zelfs pijn gaan doen en sommigen zullen afhaken onderweg.
Maar dat is niet erg. Zolang er maar vragen gesteld worden, er van elkaar geleerd wordt maar vooral met elkaar geleerd wordt. Als het aankomt op ervaringsdeskundigheid positioneren binnen je organisatie is het naar mijn idee het allerbelangrijkst dat juist dit gefaciliteerd wordt en ondersteund wordt door het systeem. Creëer met elkaar die vrije ruimte waarin geleerd en geëxperimenteerd kan worden. Betrek vanaf dag 1 iedereen daarbij en zorg dat de meerwaarde voor de cliënt zichtbaar en gevierd wordt. De antwoorden op al die vragen zullen dan vanzelf komen. Verrast door het antwoord maken we er dan weer beleid van. We creëren een nieuw systeem. Een systeem dat wel werkt! Dus vraag maar. Ook aan mij als je dat wil. Ik leer graag met je mee!
Barry Kristians, +Vijf