Inclusie, het is meer en meer een thema en dat is dan ook duidelijk zichtbaar op de moderne uithangborden van gemeenten, bedrijven en instellingen. Het lijkt daadwerkelijk op een nieuwe reclame-uiting. Wij willen in 2019 inclusief zijn en we schreeuwen het van onze daken!!!
Een nieuwe propositie
Zo wil onder meer de gemeente Krimpen aan den IJssel een inclusieve samenleving zijn waar alle inwoners welkom zijn, meedoen en erbij horen. Ook hebben negen mediabedrijven (onder andere AT5, BNNVARA en FunX) onlangs beloofd zich (nog) meer in te zetten voor diversiteit en inclusie. En laatst sprak ik een vastgoedontwikkelaar die bijzonder trots is op zijn nieuwe brochure ‘inclusief ontwikkelen’. Er zijn netwerken, labs, methodes, leergangen, kennisconsortia en challenges voor inclusie. Inclusie is sexy, het is een markt, een propositie en een verdienmodel.
De betekenis van inclusie
Ik ben eens gaan googelen op zoek naar de betekenis van inclusie. Wikipedia geeft aan dat inclusie de insluiting in de samenleving van achtergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten betekent. Inclusie staat tegenover validisme. De begrippen inclusie en integratie vullen elkaar aan in de hedendaagse maatschappij.
Maar hoe doen we dit? Sociaal professionals moeten zich richten op de ‘tussenruimte’. Dat zegt hoogleraar diversiteit en integratie Halleh Ghorashi. ‘Als het verschil tussen mensen zo vast zit, gaat het om het vinden van een bron van gemeenschappelijkheid. Dat doe je door je oordeel tijdelijk op te schorten. Je creëert een lege ruimte, zodat je kunt luisteren, zodat je de spanning van degene die vertelt, kunt voelen.’
Oprechte verbinding, vrij van oordelen
Hier zit voor mij de kern, het wezenlijke van inclusie. Inclusie is het maken van oprechte verbinding, het vermogen om nederig te zijn, waardevrij en onvervalst contact te hebben met de ander. Ik moet dan ook steeds denken aan Patrick van der Jagt, de verslaafde junk die door het Rotterdam Project werd opgepikt uit een parkeergarage en onlangs zijn eerste expositie had ‘In Herstel’ in de Felixloods in Rotterdam. Uitgestoten, de aanwezige haakjes gemist en na een diepe val geland op het dunne randje van onze samenleving. Een laatste vonk in zijn oogopslag werd gezien door Beau van Erven Dorens die vertrouwen en liefde inzette als plaveisel voor het lastige pad omhoog.
Voor mij is inclusie in de basis een verandering van het eigen gedrag, het ontwikkelen van vermogen om onbevooroordeeld te zijn, het leren waarderen van verschillen, de erkenning van wederzijdse afhankelijkheid en persoonlijk eigenaarschap van verantwoordelijkheid.
Ik eindig met een citaat van de al eerder genoemde Halleh Ghorashi: ‘Wat iemand meer maakt dan een individu, is een stap zetten voor een ander. De bekwaamheid daarin is verwaarloosd, vind ik. Creëer de nodige openheid om zo met elkaar in gesprek te kunnen gaan. Als je dat doet, komen de meest extreme vormen van verschil dichter bij elkaar’.
Inclusie is dus geen uithangbord, geen kunstje of wat dan ook, maar het verbinden van verschillen. Wie durft het aan?
Jan Alblas
Juni 2019